Χειλεοσχιστία & υπερωιοσχιστία (λαγόχειλο & λυκόστομα)

Η χειλεοσχιστία ή κοινώς λαγόχειλο και η υπερωιοσχιστία ή κοινώς λυκόστομα αποτελούν τις πιο συχνές συγγενείς διαμαρτίες του προσώπου πολυπαραγοντικής αιτιολογίας και ανήκουν στις κρανιοπροσωπικές σχιστίες.

Τι είναι η σχιστία?

Η σχιστία αποτελεί μια σχισμή ή ένα άνοιγμα μιας ανατομικής δομής του προσώπου που φυσιολογικά είναι συμπαγής, δηλαδή δεν έχουν κάποιο χάσμα. Οι πιο συνηθισμένες σχιστίες αφορούν το άνω χείλος και την υπερώα. Η αιτιολογία τους είναι πολυπαραγοντική και συμβάλλουν παράγοντες όπως γενετικοί, περιβαλλοντικοί, φυλετικοί, φαρμακολογικοί, ιογενείς κ.ά.. Επιπλέον, σε ένα μεγάλο ποσοστό, περίπου στο ένα τρίτο των βρεφών με σχιστία υπάρχει οικογενειακό ιστορικό σχιστίας σε συγγενικά πρόσωπα, συνήθως πρώτου βαθμού, όπως γονείς ή αδέρφια. Η γενετική συμβουλευτική σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει τα ζευγάρια με ιστορικό σχιστίας, ώστε να γνωρίζουν τα ποσοστά πιθανής εμφάνισης σχιστίας στα παιδιά τους.

Ποσοστό εμφάνισης και αιτιολογία

Οι σχιστίες αποτελούν τις πιο συχνές κρανιοπροσωπικές συγγενείς διαμαρτίες με ποσοστό εμφάνισης τους 1 στις 500 έως 1 στις 1000 γεννήσεις για τις σχιστίες του χείλους και 1 στις 2500 για τις υπερωιοσχιστίες, με μεγάλυτερο ποσοστό εμφάνισης στις ασιατικές χώρες.

Από στατιστικής άποψης από όλα τα βρέφη που γεννιούνται με σχιστία, τα δυο τρίτα έχουν χειλεοϋπερωιοσχιστία ενώ το ένα τρίτο μεμονωμενη υπερωιοσχιστία. Επιπλέον, η χειλεοϋπερωιοσχιστία εμφανίζεται πιο συχνά στα άρρενα βρέφη ενώ η μεμονωμένη υπερωιοσχιστία στα θήλεα.

Κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ανάπτυξης, η ανάπτυξη του προσώπου πραγματοποιείται από τη συνένωση πέντε διαφορετικών αποφύσεων. Αυτές οι αποφύσεις είναι σαν κομμάτια από πάζλ τα οποία πρέπει να ταιριάξουν μεταξύ τους ώστε να σχηματιστεί το πρόσωπο. Όταν δύο από αυτές τις αποφύσεις δεν ταιριάξουν για οποιοδήποτε λόγο σχηματίζεται η σχιστία.

Πριν το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης η παθολογική παρέκκλιση συνένωσής τους οδηγεί στο σχηματισμό σχιστιών (σχισμών). Ανάλογα με το ποιες αποφύσεις δε θα συννενωθούν σχηματίζονται και οι αντίστοιχες σχισμές στο χείλος ή/και στην υπερώα (ουρανίσκο). Οπότε στην περίπτωση σχιστίας της υπερώας υπάρχει επικοινωνία μέσω αυτής από τη στοματική στη ρινική κοιλότητα. Η υπερώα αποτελεί την οροφή της στοματικής κοιλότητας και η σχιστία μπορεί να αφορά μόνο ένα τμήμα της ή ολόκληρη.

Σχιστία και γονείς

Είναι σχεδόν απίθανο η σχιστία να δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα κάποιου αιτίου από τους γονείς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οπότε οι γονείς δε πρέπει να ενοχοποιούν τον εαυτό τους για τη δημιουργία της.

Αυτές οι συγγενείς διαμαρτίες προκαλούν έντονο στρες στους γονείς αλλά και λειτουργικές επιπλοκές στο βρέφος από τη γέννηση του, αλλά και αργότερα στην παιδική του ηλικία εφόσον και δεν αντιμετωπιστούν. Οι πιο συχνές επιπλοκές οφείλονται στη δυσκολία σίτισης, ακοής και ομιλίας. Το πρόβλημα της σίτισης είναι ίσως το πρώτο που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι γονείς κυρίως για τα βρέφη που γεννιούνται με υπερωιοσχιστία, λόγω της δυσκολίας να δημιουργήθει ενδοστοματική πίεση για την απομύζηση του γάλακτος λόγο επικοινωνίας του στόματος και της ρινός.

Επιπλέον, ένα άλλο πρόβλημα είναι η αδυναμία σύλληψης της θηλής. Ο θεράποντας ιατρός πάντα συμβουλεύει το γονείς πως πρέπει να γίνεται η διαδικασία της σίτισης ώστε αυτοί να αποκτούν οικειότητα. Υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένα μπιμπερό και θηλές σίτισης και ακολουθείται συγκεκριμένο πρωτόκολλο σίτισης του βρέφους.

Όσον αφορά το βρέφος θα πρέπει να γνωρίζει ο γονέας ότι δεν του προκαλεί κάποιο πόνο κατά τις κινήσεις του προσώπου του.

Στο μεγαλύτερο ποσοστό οι σχιστίες αυτές είναι μη συνδρομικές, δηλαδή δε συνδέονται με κάποιο σύνδρομο και ταξινομούνται με βάση τη κλινική τους εικόνα. Ανάλογα με την έκταση της σχισμής, οι σχιστίες του άνω χείλους μπορούν να διακριθούν από μια απλή εντομή του άνω χείλους, η οποία αποτελεί την μικρομορφή, σε σχιστία του άνω χείλους που φτάνει μέχρι πριν το ρώθωνα και σε σχιστία που μπορεί να επεκτείνεται στο ρώθωνα και τις φατνιακές αποφύσεις οπότε και καλείται χειλεογναθοσχιστία.

Όταν η σχιστία υπάρχει στη μια πλευρά ονομάζεται ετερόπλευρη ενώ όταν εμφανίζεται και από τις δυο μεριές αμφοτερόπλευρη. Επιπλέον, όταν η σχιστία ξεκινάει από το χείλος και φτάνει μέχρι μέσα στη μύτη ονομάζεται πλήρης, ενώ όταν δε φτάνει μέχρι τη μύτη ατελής.

Όσον αφορά την υπερωιοσχιστία ή λυκόστομα, η σχιστία μπορεί να αφορά μόνο τη σταφυλή ή/και τη μαλθακή υπερώα, τη μαλθακή και τμήμα της σκληρής υπερώας και τέλος η σχιστία να αφορά τη μαλακή και όλη τη σκληρή υπερώα και να συνοδεύεται και από χειλεοσχιστία, οπότε και καλείται χειλεογναθοϋπερωιοσχιστία. Όλες οι σχιστίες διαφοροποιούνται σε σχέση με το μήκος και το εύρος τους.

Οι χειλεοσχιστίες και οι υπερωιοσχιστίες μπορούν να είναι πλήρης ή ατελής, ετερόπλευρες (μόνο από τη μια πλευρά του χείλους και της υπερώας) ή αμφοτερόπλευρες (και από τις δύο μεριές του χείλους και της υπερώας).

Οι χειλεοϋπερωιοσχιστίες εμφάνιζονται πιο συχνά αριστερά, λιγότερο συχνά στη δεξιά πλευρά και ακόμα πιο σπάνια αμφοτερόπλευρα (και από τις δύο πλευρές).

Στη συνολική θεραπευτική προσέγγιση των σχιστιών συμβάλλουν μια ομάδα ειδικών που απαρτίζεται από το γενετιστή, τον ορθοδοντικό, τον παιδίατρο, τον ωτορινολαρρυγολόγο, τον παιδοκαρδιολόγο, τον παιδοοφθαλμίατρο, τον λογοθεραπευτή, τον ψυχολόγο και τον πλαστικό χειρουργό, ο οποίος εμπλέκεται συνολικά στη χειρουργική αποκατάστασή τους καθόλη τη διάρκεια της ανάπτυξής του βρέφους.

Πρέπει να γίνει σαφές ότι κάθε περιστατικό σχιστίας είναι διαφορετικό, οπότε και η αντιμετώπισή του εξατομικεύεται ανάλογα το πρόβλημα που υπάρχει. Υπάρχουν περιστατικά που θα χρειαστούν μόνο μια διορθωτική επέμβαση και περιστατικά που θα χρειαστούν παραπάνω από μια χειρουργικές επεμβάσεις κατά την ανάπτυξη του βρέφους.

Θεραπευτικό πρωτόκολλο

Η θεραπευτική αποκατάσταση των σχιστιών εξατομικεύεται για το κάθε περιστατικό ξεχωριστά. Η χρονική αλληλουχία των χειρουργικών επεμβάσεων των σχιστιών περιλαμβάνει σε γενικές γραμμές τα εξής στάδια:

Διόρθωση χειλεοσχιστίας στους 3 μήνες μετά τη γέννηση (ένα ή περισσότερα στάδια)
Διόρθωση υπερώας στους 10-18 μήνες μετά τη γέννηση
Φαρυγγοπλαστική στις περιπτώσεις φαρυγγουπερώιας ανεπάρκειας μετά τα 5 έτη
Τοποθέτηση οστικού μοσχέυματος μεταξύ 6-9 χρονών
Διορθωτικές επεμβάσεις λόγω μη φυσιολογικής σύγκλισης των δοντιών ή διόρθωσης της ρινός μετά τη πλήρη ανάπτυξη των οστών

Η χειρουργική αποκατάσταση των σχιστίων αποτελεί χειρουργική υψηλών απaιτήσεων και επιτελείται από οργανωμένη χειρουργική ομάδα. Ο Dr. Βαρναλίδης και η ομάδα του εξειδικεύεται στη χειρουργική αποκατάσταση των σχιστιών, καθώς επίσης και στις διορθωτικές επεμβάσεις του χείλους και της ρινός σε μεγαλύτερες ηλικίες με τις νεότερες μεθόδους για την αποκατάστασής τους. Ο χειρουργικός στόχος είναι η επίτευξη της πλήρης λειτουργικής και ασθητικής αποκατάστασης του χείλους και της υπερώας με σκοπό τη φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους.

Η ασφάλεια της υγείας σας αποτελεί το πρώτο μου μέλημα.

Ο Dr. Βαρναλίδης μετά από εκτενή συζήτηση μαζί σας και επεξήγηση όλης της διαδικασίας, παρέχει λεπτομερείς μετεγχειρητικές οδηγίες και είναι διατεθειμένος να απαντήσει σε κάθε απορία σας, με στόχο την ομαλή πορεία της ανάρρωσης και το μέγιστο λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμά σας.